اختصاصی میرملاس‌نو- عباس دارایی/ جلسه بررسی مسایل مربوط به مشکلات آب استان‌های چهارمحال و بختیاری، اصفهان، یزد و خوزستان ظهر شنبه ۲۹ آبان‌ماه به ریاست محمد مخبر معاون اول رییس‌جمهوری برگزار شد. در این جلسه که وزرای جهاد کشاورزی، نیرو، کشور، صنعت، معدن و تجارت، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت، رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری و استانداران چهارمحال و بختیاری، اصفهان، یزد و خوزستان حضور داشتند مسائل و مشکلات  مربوط به آب این چهار استان بررسی شد.

این جلسه درحالی بلافاصله پس از تجمع کشاورزان اصفهان در بستر خشک زاینده‌رود برگزار شد که با پیوستن مردم این استان به کشاورزان فصل جدیدی از مطالبات مردمی در کشور را رقم زد که تا پیش‌ از این کمتر دیده شده بود و لذا دولت بلافاصله تشخیص داد که باید طی جلسه‌ای مسائل مربوط به مشکلات آبی اصفهان و استان‌های مرتبط با آن به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور بررسی شود.

یک روز بعد هم سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور اسلامی ایران در جلسه روز یکشنبه هیات دولت سخنانی را مطرح کرد که حاوی نکاتی درباره موضوع‌های جاری مرتبط با آب و برخی گله‌مندی‌‌های مردم بود او  نخست عنوان کرد: چنانچه مردم در موضوعی گله‌مندند وظیفه داریم ابعاد مختلف مشکلات و راهکارهای موجود را برای مردم تبیین و تشریح کنیم و  سپس بر رفع مشکلات و اهمیت موضوع تاکید کرد.

آنچه اما در جلسه بررسی مسائل مربوط به مشکلات آب چهار استان شامل دو استان کویری و دو استان آبی کشور از سوی دولت بسیار برجسته بود عدم قرارگیری استان لرستان در زمره استان‌های مشکل‌دار در بحث آب و مرتبط با موضوع اخیر بود به طوری که به رغم دعوت دولت از چهار استاندار اصفهان، یزد، چهار محال بختیاری و خوزستان نه اثری از استاندار لرستان در این جلسه بود و نه دولت در این نشست روی موضوعات مرتبط با آب به مشکلات آبی لرستان توجهی کرده بود و شد آنچه نباید می‌شد، لرستان در زمره استان‌های مشکل‌دار و مرتبط با جلسه هیات دولت نشخیص داده نشده بود، زیویار استاندار هم به این جلسه دعوت نشده بود!!

گرچه برخی اعتقاد دارند اعتراضات اخیر اصفهان به موضوع زاینده‌رود و حوضه آبریز آن است که لرستان با بحث مرتبط نیست و در این جلسه معاون اول رییس‌جمهوری در یک دستور ویژه به وزیران نیرو و جهاد کشاورزی خواستار رسیدگی فوری به حل مشکل آبریز زاینده‌رود در هر سه استان چهارمحال‌و بختیاری، اصفهان و یزد شده است اما تردیدی وجود ندارد که لرستان بواسطه عدم بهره‌مندی از حق مسلم و مطالبه جدی مردمش یعنی حق‌آبه و مشکلات ناشی از طرح‌های انتقال آب از مناطق پرآب این استان به استان‌های کویری کاملا با موضوع جلسه ۲۹ آبان دولت مرتبط بود.

اهمیت مناطق پرآب و حساسیت‌ها به انتقال آب به استان‌های کویری کشور با هدف توسعه صنعتی در حالی استانی همچون لرستان را با وجود دارا بودن منابع عظیم خدادادی از حق‌آبه‌اش بعنوان حقی طبیعی محروم کرده است که انتشار پیاپی نقشه‌های جعلی بر حساسیت‌ها افزوده و فعالان رسانه‌ای و مدنی در کنار مردم بیش از پیش حساسیت‌هایشان ویژه‌تر۰ شده است.

برخی پای مافیای آب در موضوع طرح‌های انتقال آب به مناطق کویری و همچنین طراحی نقشه جعلی را وسط کشیده و تحلیل‌شان این است یک مافیایی وجود دارد که در حوزه آب، حق‌آبه لرستان را به رسمیت نمی‌شناسند و ردپای این مافیا در تغییر نقشه و الحاق مناطق پرآب لرستان به مناطق کم‌آب در استان همجوار دیده می‌شود.

سالهاست به علت سیاست‌های غلط آبی از سوی جریانی خاص در وزارت نیرو طرح‌های انتقال آب از سرشاخه‌های دز و کرخه به استان‌های کم‌آب نه برای مصرف شرب که برای تامین آب مورد نیاز صنایع طراحی و اجرایی شده است که به زعم تصمیم‌گیران وزارت نیرو و همچنین سازمان محیط‌زیست چون استان‌های همچون لرستان، خوزستان و چهارمحال‌وبختیاری آب مازاد دارند انتقال آب از آن‌ها به استان‌های کم‌آب برای مصارف صنعتی توجیه‌پذیر است.

اینکه چرا در بستر زمان و در ادوار مختلف ۲۵ شرکت صنعتی عظیم و فولادی که به شدت نیازمند آب هستند در کویر بی‌آب ایران راه‌اندازی شده است و بین استان‌های کویری بر سر تامین آب از سرشاخه‌های کارون در استان‌های لرستان، خوزستان و چهارمحال‌وبختیاری بعنوان استان‌های پرآب یک رقابت شکل بگیرد تنها می‌تواند ناظر بر این نکته باشد که در نظام توزیع صنعت و توسعه در ایران سالهاست یک تبعیض آشکاری وجود دارد که استان‌های بهره‌مند از حیث منابع خدادادی از جمله آب و خاک باید بی‌بهره نگه داشته شده و استان‌های کم برخوردار از حیث منابع آبی و خاکی صرفا به پشتوانه رانت‌های تصمیم‌گیری در وزارت‌خانه‌های کلیدی و مافیاهای آبی و صنعتی برخوردار شده و این روزها باید نتیجه آن تصمیم‌گیری‌های غلط خود را در بحران‌های آب خوزستان و لرستان نشان دهد.

لرستان چهارمین استان پرآب کشور محسوب می‌شود که ۱۱ درصد روان‌آب‌ها در این استان وجود دارد اما متاسفانه حق‌آبه آن بعنوان مطالبه جدی مردم این استان از سوی وزارت نیرو تخصیص پیدا  نمی‌کند و ماحصل این ظلم تاریخی این است که در حال حاضر ۲۵ درصد اراضی  استان آبی بوده و این در حالی است که میانگین کشوری ۴۵ درصد است.

با توجه به شرایط اقلیمی، لرستان یکی از استان‌های تولیدکننده آب در کشور است اما سرمایه‌گذاری در حوزه آب لرستان نسبت به سایر استان‌ها با ریسک بسیار پایین‌تری بوده و طی سال‌های قبل و بعد از انقلاب در حوزه آب استان سرمایه‌گذاری مناسبی صورت نگرفته است و وزارت نیرو از تخصیص حق آبه این استان شانه خالی کرده است.

سالانه ۱۲ میلیارد متر مکعب آب از لرستان خارج می‌شود که  از این میزان، هشت میلیارد متر مکعب در استان تولید می‌شود و تنها نیم درصد از حجم مخازن سدهای کشور مربوط به لرستان است و این در حالیست که لرستان در بین استان‌های برتر به لحاظ بارش‌ها، تولید و خروجی آب قرار دارد اما با این وجود حجم آب تخصیصی لرستان از سوی وزارت نیرو با منابع سرشار این استان هیچ تناسبی ندارد و  طبق برآورد صورت گرفته، یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون متر مکعب آب نیاز لرستان است که شرایط فعلی را حفظ کند که این عدد در حال حاضر حدود ۹۰۰ میلیون متر مکعب است.

لرستان در حالی در نشست اخیر دولت در موضوع آب نادیده گرفته و استاندارش نیز به جلسه دعوت نمی‌شود که طرح قمرود یکی از طرح‌های مهم انتقال آب کشور طی سال‌های اخیر بوده است که هدف از اجرای آن انتقال ۱۸۱ میلیون مترمکعب آب در سال از سرشاخه‌های دز به سد کوچری و تصفیه‌خانه دو دهک برای تامین آب شرب و صنعت درازمدت شهرهای خوانسار، خمین، گلپایگان، محلات، نیمور، سلفچگان، ساوه و قم برای جبران روزافزون کمبود آب این شهرها بود اما  با وجود اینکه پروژه قمرود برای مردم برخی از شهرها و استان‌های کشور پروژه‌ای حیات‌بخش بود ولی مردم شهرستان الیگودرز را به عنوان یکی از پرآب‌ترین شهرستان‌های لرستان با کمبود آب مواجه کرد.

این پروژه شاید در نگاه اول از سوی مسئولان وزارت نیرو به نام طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قمرود نام نهاده شده باشد، ولی در واقع این پروژه از روستاهای الیگودرز در استان لرستان آغاز می‌شود و به نوعی آبی که در تونل‌های این طرح انتقال جاری می‌شود قبل از اینکه آب دز باشد آب لرستان است.

با اجرای پروژه انتقال آب قمرود بیش از هزار هکتار از اراضی کشاورزی الیگودرز تبدیل به دیم شد و بیش از ۱۶ روستای شهرستان الیگودرز با اجرای این پروژه تشنه شده و همچنان بی‌آب هستند و احداث تونل این پروژه موجب شده که آب‌های زیرزمینی منطقه اجرای آن در الیگودرز خشک شود.

غارت منابع آب لرستان در الیگودرز در کنار چشم طمع مافیای آب به منابع آبی لرستان با ترسیم نقشه جعلی و عدم تخصیص متناسب آب به لرستان و بلاتکلیف ماندن پروژه‌های متعدد آبی نظیر سدهای این استان و عدم بهره‌برداری از یک سد بزرگ در لرستان، این استان را درحالی در وضعتی بحرانی از حیث منابع آب و برچیده شدن سفره معیشتی مردم در دو حوزه کشاورزی و دامداری به سر می‌برد که وضع مردم لرستان را اگر نه بیشتر از خوزستان بلکه دست کم هم‌ردیف با مشکلات مردم این استان در وضعیتی بسیار بغرنج قرار داده است.

کشکان بعنوان یکی از سرشاخه‌های کرخه و منبع حیات و معیشت بخش عمده‌ای از مردم لرستان بعلت کم‌آبی خشک شده و در نبود سدهای بالادستی و همچنین بحران شدید آب در این استان معیشت مردم به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است.

با این وجود اما در کنار این همه مشکلِ لرستان در حوزه آب، دولت به سادگی عبور کرده و لرستان جایی برای طرح موضوعات و مشکلاتش در حوزه آب در این نشست ندارد و استاندار جدید هم احتمالا یا به مشکلات و اهمیت حضور در چنین نشستی اشراف ندارد و یا خوب می‌داند موضوع چیست اما تحت تاثیر فشار چهار استان مذکور و البته بی‌توجهی‌های دولت، ترجیح می‌دهد مطیع دولت باشد و برای خود با اظهاراتی حاشیه‌ساز از دیدِ دولت مشکل ایجاد نکند!

محمودوند نماینده مردم خرم‌آباد و چگنی شاید از همین زاویه موضوع را درک کرده است که در طرح سوالش از دو وزیر نیرو و کشورِ رئیسی می‌پرسد: “جناب آقای محرابیان از ابتدای وزارت خود تاکنون چه اقدامی برای تخصیص عادلانه آب به مردم لرستان و جلوگیری از لابی‌گری و حق‌کشی مافیای آب انجام داده‌اید؟ ۲-جناب آقای وحیدی چرا استاندار لرستان به جلسه هیات دولت با موضوع آب دعوت نشد؟”

او خوب می‌داند چرا لرستان به جلسه هیات دولت با موضوع آب دعوت نشده است و خوبتر هم می‌داند که استاندار در این زمینه چند مرده حلاج است! اما در مقام عمل هم دولتی‌ها و هم نمایندگان گویا کاری که برجسته باشد و عملیاتی مطالبه به حقِ مردم را استیفا کند را نمی‌توانند به سرانجام برسانند.