به گزارش میرملاس‌خبر، در طبقه‌بندی سازمان تجارت جهانی خدمات به ۱۲ بخش آموزشی، مالی، اجتماعی، حمل‌ونقل، ارتباطات، توزیع، زیست محیطی، گردشگری و تفریحی، فرهنگی و ورزشی، خدمات فنی و مهندسی، تجاری و سایر خدمات تقسیم شده است.

برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری برای افزایش سهم صادرات غیر نفتی از کل صادرات و اصلاح ترکیب آن به سمت صدور کالا و خدمات شرکت‌های ایرانی با فناوری بالاتر، از رویکردهای سند چشم‌انداز است و صادرات خدمات فنی و مهندسی از مصادیق آن به شمار می‌رود.

امروزه عرضه توان فنی و مهندسی و اجرای طرح‌های مختلف نقش قابل توجهی در مبادلات کشورها و تحکیم روابط اقتصادی آن‌ها دارد.

خدمات فنی و مهندسی یکی از ستون‌های اصلی توسعه اقتصادی کشورهاست و سهم عمده‌ای در مبادلات جهانی دارد زیرا از استانداردهای بین‌المللی و جهانی برخوردار است.

ارزش افزوده‌ای که در صدور خدمات فنی و مهندسی وجود دارد همراه با نیاز روزافزون اقتصاد جهانی به توسعه عمرانی و زیرساختی یک فرصت بین‌المللی است و برای ایران که از سرمایه‌های قابل توجهی برخوردار است فرصتی مغتنم به حساب می‌آید تا با تدبیر و مدیریت صدور خدمات فنی و مهندسی، میزان بهره‌مندی خود را از فرصت‌های بین‌المللی افزایش دهد.

توسعه صادرات خدمات فنی و مهندسی علاوه بر رونق تولید و خدمات از تاثیرگذارترین عوامل توسعه کمی و کیفی صادرات و توسعه فناوری است.

کشور ما به جهت موقعیت استراتژیک ویژه در منطقه می‌تواند از مزیت همجواری با کشورهایی که توان تکنولوژی کمتری نسبت به کشور ما و همچنین سایر کشورهای همسو، با ارائه برنامه‌ریزی جهت حضور هدفمند و ایجاد بازار مناسب را در اولویت قرار دهد.

در ایران صادرات خدمات فنی و مهندسی از سال ۱۳۷۳ آغاز شده و تاکنون از سوی دولت‌ها برای تسهیل زمینه‌های توسعه آن اقدامات زیادی انجام شده است.

مهم‌ترین دلایل موفقیت شرکت‌ها در صدور خدمات فنی و مهندسی، بکارگیری ظرفیت‌های خالی، محدودیت بازار داخلی، ارتقاء دانش فنی، توسعه بازار، مزیت رقابتی، کسب تجربه بین‌المللی و تثبیت موقعیت به جهت عدم وابستگی به بازار داخلی است.

 مهم‌ترین اهداف کشور از توجه به صادرات خدمات فنی و مهندسی:

۱- ارزش افزوده بالا و افزایش سوددهی

۲- افزایش قابلیت‌ها در برابر استانداردهای جهانی

۳- امکان فروش گسترده‌تر کالا و خدمات و فعال شدن امکانات تولیدی که در پی انجام قراردادهای صدور خدمات فنی و مهندسی ایجاد می‌شود.

۴- بازارهای خارجی از گستردگی بیشتری نسبت به بازارهای داخلی برخوردارند.

۵- با کاهش بودجه‌های عمرانی داخل کشور و توقف و کند شدن توسعه زیرساخت‌ها، فعالیت در بازارهای خارجی موجب تداوم فعالیت‌های اقتصادی می‌شود.

۶- فعالیت در بازارهای بین‌المللی موجب ارتقاء و افزایش توانایی فنی و مهندسی متخصصان کشور می‌شود.

۷- کسب شهرت جهانی یا منطقه‌ای باعث گسترش فعالیت شرکت‌ها و متخصصان ایرانی می‌گردد و حتی بسیاری از پروژه‌هایی که قبلاً توسط شرکت‌های خارجی در کشور ما انجام می‌شد قابل اجرا توسط شرکت‌های داخلی خواهند شد.

۸- ورود تکنولوژی‌های جدید و مهارت‌هایی که برای توسعه کشور ضروری هستند امکان‌پذیر می‌شود.

در زمینه صدور خدمات فنی و مهندسی مشکلاتی وجود دارد که عبارتند از:

۱- نبود اطلاعات دقیق در مورد تجارت و پروژه‌ها

۲- عدم حمایت مالی داخلی از توسعه تجارت

۳- نداشتن تجربه بین‌المللی در زمینه بازاریابی و توسعه تجارت

۴- عدم حمایت موسسه‌های اعطای تسهیلات بین‌المللی از شرکت‌ها

۵- عدم تلاش جدی شرکت‌ها در بازاریابی به دلیل شانس اندک و احتمال عدم موفقیت با توجه به هزینه‌های بالای ورود به بازارهای بین‌المللی

۶- هزینه بالای تبلیغات و شرکت در مناقصه‌ها

۷- نداشتن متولی مشخص برای حمایت از صدور خدمات

سیاست‌های تجربه شده و اهرم‌های تشویقی کشورهای موفق در زمینه صدور خدمات فنی و مهندسی:

۱- برگشت هرگونه مالیات اعم از مستقیم و غیرمستقیم به صادرکنندگان خدمات

۲- اعطای اعتبارات صادراتی با بهره پایین

۳- سرمایه‌گذاری خارجی به بهترین روش ممکن

۴- اعطای تسهیلات وارداتی به صنایع دارای مزیت رقابتی

۵- معافیت‌های مالیاتی

۶- تسهیلات ویژه گمرکی

۷- تاسیس مراکز مطالعات بازاریابی و بازارسازی خدمات و ارائه اطلاعات تجاری

۸- حمایت‌های دیپلماتیک

۹- ‌حمایت‌های بلاعوض جهت تشویق صادرکنندگان نمونه

۱۰- ایجاد نظام توانمند بیمه سرمایه‌گذاری و مالی در زمینه صادرات خدمات

۱۱- ایجاد روحیه و فرهنگ صادرات ۱۲- پرداخت یارانه نقدی به صادرکنندگان و مشوق‌ها و جوایز صادراتی

۱۳- معافیت از پیمان سپاری ارزی (رفع تعهدات)

۱۴-آموزش به روز

۱۵- برنامه‌ریزی مدون جهت توسعه صادرات

صادرات خدمات فنی و مهندسی می‌تواند جایگزینی شایسته برای نفت و مسیری امن برای خلاص شدن کشور از تبعات نیم قرن اخیر دلارهای نفتی باشد.

از اواخر دهه ۸۰ به مدد پشتیبانی و مشوق‌ها و جوائز صادراتی در سال ۱۳۹۰ رکورد ۵ میلیارد دلار در سال در زمینه صادرات خدمات فنی و مهندسی شکسته شد اما نقطه افول صادرات آغاز و با روند کاهشی، هم اکنون به کمتر از ۵۰۰ میلیون دلار رسیده در حالی که کشور ترکیه در همسایگی ما و با وجود توان کمتر در خدمات فنی و مهندسی سالانه ۳۵ میلیارد دلار از این محل درآمد ارزی کسب می‌کند.

کشورهای هم‌جوار و همسایه و حاشیه خلیج فارس نظیر افغانستان، عراق، ارمنستان، ترکمنستان، قزاقستان، آذربایجان، عمان، قطر و کشورهای در حال توسعه آفریقایی بازار هدف صدور خدمات فنی و مهندسی شرکت‌ها و مهندسان ایرانی است.

در افزایش سهم ایران در بازارهای صادراتی منطقه باید جایگاه ویژه‌ای برای خدمات فنی و مهندسی قائل شد و ضروری است که بهبود روابط اقتصادی و تجاری با دیگر کشورها و توسعه دیپلماسی اقتصادی و رایزنی‌ها و بسترسازی‌های تجاری در لیست اولویت کاری سفارتخانه‌ها، سفرا و رایزن‌های تجاری و بازرگانی قرار گیرد و دولت حمایت‌های عملی و ویژه از شرکت‌ها و مهندسان در زمینه صدور خدمات فنی و مهندسی اعمال نماید.

یادداشت از مهندس «علی پیری» رئیس انجمن خدمات فنی- مهندسی لرستان