تا جایی که کسب اطلاعات کرده ام شهر خرم  آباد با بیش از ۳۰۰ هزار نفر جمعیت، دارای تعداد ۱۰ یا ۱۱ محله حاشیه نشین است. حاشیه نشینی یک معضل اجتماعی عمده است که خودش عامل بسیاری از نابهنجاری های اجتماعی است.

اصولاً در یک شهر باید همه محلات آن شهر، دارای نزدیکی سطح درآمدی شهروندان باشند و اینگونه نباشد که شکاف طبقاتی اقتصادی به صورت زیاد در یک شهر وجود داشته باشد و مثلاً محله بالانشین و پایین نشین، وجود داشته باشد.

وقتی حاشیه نشینی زیاد شد آنگاه فقر هم گسترش می یابد. جالب است در اعتراضات آبان ماه ۹۸ که بخشی از آن منجر به اغتشاش و خشونت شد بخشی از نقاط حاشیه نشین در کشور، از جمله کانون های حوادث آبان ماه بودند.

همین، خود، گویای آن است که سیاستگذاری های دولت باید به گونه ای باشد که سطح رفاه همگانی و رفاه عمومی به صورت برابر در شهرها گسترش یابد و شاهد این موضوع نباشیم که در یک شهری همچون خرم آباد، تعداد ۱۰ یا ۱۱ محله حاشین نشین وجود داشته باشد. حاشیه نشینی لزوماً به این معنی نیست که از نظر جغرافیایی، یک محله در حاشیه یا در کنار یک شهر قرار داشته باشد.

جالب است که برخی از محلات حاشیه نشین خرم آباد در داخل شهر هستند. پس، معنی حاشیه نشینی فقط از نظر جغرافیایی نیست بلکه از نظر نوع و روش و سبک زندگی است. یعنی هرجایی که کمبود امکانات زیستی و فقر و بیکاری، شدیدتر است آنجا، حاشیه نشین است.

نمی خواهم بگویم هیچ کاری برای مقابله با معضلات حاشیه نشینی انجام نشده است ولی مشاهدات گویای آن است که هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب، فاصله ها داریم. متأسفانه سرعت بالای نرخ تورم در اقتصاد ایران، باعث می شود فقر و کم درآمدی و فقیرشدن اقتصادی، بیشتر شود و طبیعی است که وقتی جمعیت فقیر، بیشتر شد خود به خود حاشیه نشینی هم در شهرها بیشتر می شود.

این یک واقعیت تلخ است که استان لرستان یک استان کمترتوسعه یافته است. نرخ بیکاری این استان بیشتر از ۱۶ درصد است و نه صنعت به معنی پیشرفته و انبوه دارد، نه خبری از کشاورزی مکانیزه و مدرن است و نه اقتصاد مبتنی بر صنعت گردشگری و توریسم دارد. از این روست که محرومیت و کمترتوسعه یافتگی، خودش علت فقر و حاشیه نشینی است.

علاوه بر نقش دولت ها باید به نقش شهرداری ها هم اشاره کرد؛ شهرداری ها مدیریت شهرها هستند و توزیع امکانات زیرساختی رفاهی برای شهروندان باید به گونه ای باشد که عدالت جمعیتی و جغرافیایی درون شهری در آن رعایت شود.

هرچه حاشیه نشینی، گسترش یابد خود به خود، ناامنی های متعدد هم بیشتر می شود. پس، نیاز است هم دولت و هم نمایندگان مجلس، در بخش سیاستگذاریها و قانونگذاریها، توجه ویژه ای به این معضل اجتماعی داشته باشند.

خرم آباد که مرکز استان لرستان است یک شهر بزرگ و صنعتی نیست و این جای تأمل و نگرانی دارد که این شهر دارای تعداد ۱۰ یا ۱۱ محله حاشیه نشین است!

وقتی این آمارها را می بینیم به یک نکته میرسیم: به قدر کافی، از گذشته تاکنون، نوع برنامه ریزی ها و سیاستگذاری ها در جهت از بین بردن معضلی اجتماعی به نام حاشیه نشینی نبوده است.

(شهرام شرفی)